Inhoud
Gehoor algemeen
Bij communicatie is een goed gehoor essentieel. Hoorstoornissen komen op elke leeftijd voor. Gehoorverliezen variëren van licht tot zeer ernstig. Een verkoudheid kan leiden tot een tijdelijke hoorstoornis. Een infectie kan ook leiden tot een permanente doofheid of achteruitgang van de hoorfunctie. Bij aangeboren afwijkingen kan sprake zijn van permanente doofheid.
Gehoorproblemen leiden vaak tot communicatieproblemen. Ondanks het gebruik van een hoortoestel is de impact op het dagelijks leven vaak groot. Naast problemen in het volgen van een gesprek, komen ook vermoeidheid, onzekerheid, relatieproblemen, vereenzaming en depressies voor. Dit heeft invloed op de slechthorende en zijn omgeving. Met alternatieve hulpmiddelen, zoals gebaren en spraakafzien is het mogelijk de communicatie te verbeteren.
Er zijn verschillende soorten van slecht of niet horen:
- Zwakke luistervaardigheid.
- Slechthorendheid.
- Doofheid.
Signalen die kunnen duiden op een verminderd gehoor:
- Schrikreacties.
- Niet goed kunnen lokaliseren waar het geluid vandaan komt.
- De betrokkene spreekt harder dan de omgeving.
Wat te doen:
wetende dat slechthorendheid relatief veel voorkomt, is het bij twijfels aan het gehoor verstandig de huisarts te raadplegen.
Klik hier voor meer informatie over de werking van het gehoor.
Spraakafzien
Spraakafzien, een hulpmiddel om communicatie te verbeteren, wordt ingezet als er sprake is van verstaanbaarheidsproblemen:
- Bij plots-, laatdoof of slechthorendheid.
- Ondanks een goed aangemeten hoortoestel.
- Die de mondelinge communicatie hinderen.
Spraakafzien is zien wat iemand zegt door informatie te halen uit:
- De mondbeelden (bewegingen van lippen, kaak en tong).
- Lichaamstaal (mimiek, houding, natuurlijke gebaren).
- Het onderwerp (waar gaat het over?).
- Situatie/context (waar zijn we?).
Al deze informatie draagt bij aan het proces van onderscheiden, herkennen en interpreteren van klankpatronen in de spraak. Slechts een deel van de informatie die gemist wordt, kan echter aangevuld worden door middel van spraakafzien. Een hoortoestel is een technisch hulpmiddel om beter te kunnen horen. Toch blijft spraakverstaan, zeker in een groter gezelschap, vaak lastig. Wie altijd heeft gehoord is niet gewend informatie te halen uit wat te zien is. Veel mensen met een hoortoestel ervaren, dat ze ondanks het hoortoestel toch vaak dingen misverstaan.
Wat doet een logopedist?
De logopedist begeleidt bij het leren van spraakafzien, en traint in het herkennen van mondbeelden. Door gebruik te maken van spraakafzien is het mogelijk irritaties en misverstanden te voorkomen en met minder inspanning deel te nemen aan dagelijkse gesprekken. Daarbij is het van belang de directe omgeving te betrekken bij het leren omgaan met deze nieuwe vorm van communicatie en dit ook in de thuissituatie toe te passen. Ondersteunende gebaren kunnen een aanvulling zijn.
Cochleair Implantaat (CI)
Een CI (Cochleair Implantaat) kan een geschikt hulpmiddel zijn voor dove of ernstig slechthorende mensen die met gewone hoortoestellen onvoldoende kunnen waarnemen.
Een CI is een soort hoortoestel wat geluiden omzet naar elektrische signalen, die rechtstreeks worden doorgegeven aan de gehoorzenuw. Deze andere manier van horen, vraagt om een intensieve begeleiding en revalidatie. Daarbij is veel aandacht voor het opnieuw leren horen: opmerken van geluiden, herkennen van geluiden/spraak en het verstaan van spraak. Daarnaast wordt er gekeken naar de totale communicatie, sociaal emotionele aspecten en de omgeving van de patiënt.
Resultaten zijn divers en afhankelijk van verschillende factoren. Wat een doof of slechthorend persoon met een CI kan waarnemen, hangt van meerdere factoren af. Sommigen kunnen er omgevingsgeluiden mee waarnemen, anderen kunnen spraak verstaan in een rustige situatie (soms ook zonder de spreker aan te hoeven kijken).
Wat doet een logopedist?
Logopedisten die te maken hebben met hoorrevalidatie (na plaatsing van een CI), richten de behandeling op het leren horen, de herkenning van geluiden, auditieve vaardigheden, het gebruik van spraakafzien, de articulatie en de communicatie met de omgeving en begeleiding bij technische hulpmiddelen.
Meer informatie over gehoor en gehoorproblemen: